Sandberglezing 2018 – Hedwig Fijen
Op uitnodiging van Defka Research hield op 16 november Hedwig Fijen de 14eSandberglezing. Fijen is directeur van de biënnale Manifesta, dat sinds 1996 wordt georganiseerd in diverse grote steden in Europa. Doel van Manifesta is, sinds de oprichting, het nader tot elkaar brengen van West- en Oosteuropa. Typerend voor Manifesta is haar nomadisch karakter met oog voor nieuwe ontwikkelingen op artistiek en sociaal gebied, vaak in vorm aan te duiden als laboratorium en ‘incubator”. Juist ook op plaatsen buiten de Europese culturele centra. Dus wel in Ljubljana, Limburg of Murcia, niet in Rome, Parijs of Londen.
Dit jaar heeft Palermo de eer gehad drie maanden lang een reeks van evenementen te presenteren waarbij de stad en haar bewoners sterk betrokken werden. Want, zo gaf Hedwig Fijen aan, dat is mede de kracht van Manifesta. De organisatie werkt met een gezamenlijke visie en een aantal curatoren – creatieve mediators – die vervolgens aan het werk gaan middels eigen programma’s en lokaal netwerk. Het algemene thema in Palermo was The Planetary Garden – Cultivating Coexistence, aansluitend bij het concept dat de stad en het eiland Sicilië, als vanouds gekenmerkt wordt door migratie. Biotopisch gezien zowel in natuurlijke, menselijke, als culturele betekenis. Palermo als stad van tuinen waar nieuwe ideeën, nieuwe samenwerkingen en experimenten kunnen gedijen. Onderscheidend in deze ambitie is dat Manifesta zich bewust is van het meestal tijdelijke karakter van kunst-biënnales en daarom consequent probeert projecten vorm te geven die een blijvende meerwaarde kunnen vormen voor de regionale bevolking. Concreet betekende dit bijvoorbeeld de restauratie van een aantal gebouwen zoals bij de herbestemming van het teatro Garibaldi als centrum van de biënnale. Hier kwam men samen voor informatie, tickets, debatten en het uitgebreide educatieve programma.
Hedwig vertelde zeer gedreven over de combinatie van beeldende activiteiten en sociale praktijk. De evenementen waren aldus verspreid over heel veel locaties, palazzo’s en kerken, maar ook theaters, tuinen en op straat. Mede tot uiting komend in de diversiteit aan disciplines, beeldend kunst en architectuur, onderzoek, filmvoorstellingen, performances, mobiele interacties.
Op de vraag of Manifesta ook buiten Europa actief zou willen worden is het antwoord genuanceerd: als biënnale blijft Manifesta een Europese productie met de focus op “minderheden en culturen binnen Europa zelf”. Maar gezien de verwachte uitbreiding van Europa en haar directe relaties met omringende gebieden als het Middenoosten, Afrika en Azië, is Manifesta.org voortdurend bezig contacten te leggen met internationale partners en onafhankelijke professionals op het terrein van de hedendaagse kunst.
De volgende Manifesta wordt gepresenteerd door Marseille in 2020. In de voorbereiding van deze komende biënnale wordt reeds samengewerkt met stedebouwkundige en architect Winy Maas van MVRDV en The Why Factory/TU Delft.
De Sandberglezing werd in 2004 door DeFKa, het Departement voor Filosofie en Kunst in Assen, geïntroduceerd als eerbetoon aan Willem Sandberg, die een groot deel van zijn jeugd in Assen heeft gewoond. Sandberg was van 1945 tot 1962 directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam, dat zich onder zijn leiding ontwikkelde tot een internationaal vermaard centrum voor moderne kunst. De lezingen, door toonaangevende kunstenaars en theoretici, richten zich op hedendaagse kunst en cultuur in historisch perspectief. Eerdere Sandberglezingen werden verzorgd door Max Arian, Peter Sonderen, Gijs Frieling, Henk Slager, Thijs Lijster, Renee van de Vall, Christiaan Jansen/Hans van den Ban, Steven ten Thije, Leonard de Paepe, Meta Knol, Mieke Gerritzen, Jan Bor en Micha Hamel.
DeFKa Research 